Αλλάτιος, Λέων

(Χίος 1587 – Ρώμη 1669).Θεολόγος και φιλόλογος, από τους πιο σπουδαίους Έλληνες λόγιους της τουρκοκρατίας. Γεννήθηκε στη Χίο από ορθόδοξους γονείς, αλλά υπό την επιρροή του καθολικού θείου του, που ήταν και ο πρώτος του δάσκαλος, άρχισε να προσανατολίζεται στο δυτικό δόγμα. Πολύ νέος έφυγε για την Ιταλία, όπου για περισσότερο από δέκα χρόνια σπούδασε σχολαστική θεολογία και αριστοτελική φιλοσοφία στο Ελληνικό Κολέγιο του Αγίου Αθανασίου της Ρώμης. Μετά από ένα σύντομο ταξίδι του στη Χίο ξαναγύρισε στη Ρώμη για να σπουδάσει ιατρική. Από το 1622 έως το τέλος της ζωής του o Α. εργάστηκε βιβλιοθηκάριος και επιμελητής χειρογράφων σε διάφορες ιδιωτικές βιβλιοθήκες της Ρώμης (κυρίως των καρδιναλίων Μπίστσια και Μπαρμπερίνι) και, τέλος, στην περίφημη βιβλιοθήκη του Βατικανού. Αν και πέρασε όλη του τη ζωή μέσα στο κέντρο του καθολικισμού, ο Α. δεν έχασε την αυτοτέλειά του και την πνευματική του ανεξαρτησία. Αρνήθηκε επίμονα να προσχωρήσει επίσημα στην καθολική εκκλησία και να γίνει κληρικός, αν και έζησε άγαμος. Την άρνησή του να αφομοιωθεί με το περιβάλλον δείχνει ασφαλώς και το γεγονός ότι με τη διαθήκη του άφησε ένα κληροδότημα για να σπουδάζουν στην Ιταλία τρεις νέοι Χιώτες, με τον όρο να μη γίνουν καθολικοί, και για να ιδρυθεί σχολείο και βιβλιοθήκη στην πατρίδα του τη Χίο. Χάρη στην έμφυτη φιλομάθειά του και στην πολύχρονη αναστροφή του με τα βιβλία και τα χειρόγραφα, o Α. απέκτησε τεράστια φιλολογική, θεολογική και γενικότερα εγκυκλοπαιδική μόρφωση. Η συγγραφική του παραγωγή είναι εκπληκτική, όχι μόνο σε όγκο, αλλά και σε ποιότητα. Εξέδωσε κείμενα και δημοσίευσε δεκάδες διατριβές για ποικίλους αρχαίους και βυζαντινούς Έλληνες συγγραφείς, από τον Όμηρο έως τον Λιβάνιο και τον Πρόκλο και από τον Χρυσόστομο και τον Φώτιο έως τον Ψελλό και τον Γεώργιο Ακροπολίτη. Συγχρόνως, συνέγραψε (στα λατινικά) ογκώδη έργα για να αποδείξει τη δογματική ομοφωνία της Ανατολικής με τη Δυτική Εκκλησία, αλλά και για να υπερασπίσει τις παραδόσεις και τη λειτουργική αυτοτέλεια της ορθόδοξης εκκλησίας. Περισσότερα όμως είναι τα έργα που δεν πρόφτασε να δημοσιεύσει. Τα κατάλοιπά του, που βρίσκονται σήμερα στη βιβλιοθήκη Valliceliana της Ρώμης, αποτελούνται από 236 χειρόγραφους τόμους, από τους οποίους οι 150 περιέχουν την αλληλογραφία του με διάφορες προσωπικότητες της εποχής του.